Μαυροζαχαράκης Μανόλης
Κοινωνιολόγος -
Πολιτικός Επιστήμονας
Ο Σοπενχάουερ έγραφε,
ότι ο άνθρωπος είναι διατεθειμένος να σφάξει τον διπλανό του, μόνο και μόνο για
να γυαλίσει τα παπούτσια του με το λίπος του σφαγμένου. Αυτή την πρακτική
φαίνεται να ακολουθούν σήμερα οι χρηματοπιστωτικές αγορές έναντι των κρατών. Τα
κράτη εντούτοις αμήχανα να αντιδράσουν σχεδόν παραδίδονται στην μοίρα τους,
ελλείψει πεφωτισμένων ηγεσιών και αποφασισμένων πολιτικών ελίτ.
Εάν βέβαια δεν
υπήρχε η χρηματιστική βιομηχανία, η ζώνη του ευρώ θα ήταν η πιο σταθερή περιοχή
του κόσμου. Το ευρώ θα μπορούσε να αντικαταστήσει το δολάριο ως παγκόσμιο
αποθεματικό νόμισμα και οι εταιρείες της Wall Street δεν θα μπορούσαν πλέον να αγοράζουν με πράσινο
χαρτί, τα πλούτη του κόσμου.
Επειδή οι
τραπεζίτες της Wall Street
από την ίδρυση του ευρώ είχαν προβλέψει ότι η δυναμική πορεία του κοινού
ευρωπαϊκού νομίσματος, θα έθετε κάποτε εν αμφιβόλω την νομισματική και
συμβολική κυριαρχία του δολαρίου και το τραπεζικό σύστημα που συνδέεται με
αυτό, άρα και την δική τους θέση, δεν έπαυσαν ποτέ να αποβλέπουν στη κατάρρευση
του ευρώ. Περίμεναν όμως την κατάλληλη στιγμή, όταν το ευρώ έγινε πράγματι
επικίνδυνο για το δολάριο.
Είναι προφανές ότι
η αντίστροφη μέτρηση αυτής της διαδικασίας έχει πλέον ξεκινήσει.
Έχουμε να κάνουμε
με έναν χρηματιστηριακό και οικονομικό
πόλεμο, που ξεκινάει από την χρηματιστηριακή βιομηχανία του City του Λονδίνου
και της Wall Street Νέας Υόρκης ενάντια στην πραγματική οικονομία της ζώνης του
ευρώ.
Οι στρατηγοί αυτού
του πολέμου γνωρίζουν ότι το ευρώ λόγω της δύναμης του αργά η γρήγορα θα αντικαταστήσει
το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα,
πράγμα που σε καμία περίπτωση δεν είναι διατεθειμένοι να επιτρέψουν. Αντίθετα
θα επιχειρήσουν να το αποτρέψουν με όλα τα διαθέσιμα μέσα και ας μην είναι ούτε
θεμιτά, ούτε ηθικά, ούτε νόμιμα.
Η κρίση χρέους στην
Ευρωζώνη, η αγορά χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες, αλλά και το τελευταίο
“επεισόδιο” στη διαμάχη ΔΝΤ και Ευρώπης, έρχεται να ολοκληρώσει την εικόνα ενός
νομισματικού και οικονομικού πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Στο τραπέζι έχει πέσει η πρόταση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να
μειώσει τις έδρες της στο ΔΝΤ και να ενισχύσει τη μία που θα επιθυμούσε να έχει
με το δικαίωμα του βέτο, όπως ακριβώς έχουν το δικαίωμα αυτό και οι ΗΠΑ. Την
πρόταση για μείωση των εδρών κατέθεσε η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βίβιαν
Ρέντινγκ, ωστόσο Γερμανία και Γαλλία φαίνεται προς το παρόν να αντιδρούν. Το
διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ αποτελείται από 24 έδρες, από τις οποίες 8
καταλαμβάνουν μεμονωμένα χώρες και 16 ομάδες χωρών, ενώ η ευρωζώνη έχει σήμερα
5 έδρες.
Οι ευρωπαϊκές ελίτ
από την άλλη πλευρά και κυρίως η Γερμανική και Γαλλική επί μακρόν δεν ήθελαν να
καταλάβουν ότι δεν έχουμε να κάνουμε με έναν πόλεμο κατά της Ελλάδος αλλά
ενάντια σε όλη την Ευρωζώνη και προ πάντων ενάντια στο ευρώ.
Με τη βοήθεια των οίκων αξιολόγησης, οι οποίοι στην
πραγματικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από διαμορφωτές της κοινής γνώμης,
έχουν ανοίξει επιτυχώς τον πόλεμο κατά του ευρώ.
Παρά το γεγονός ότι
οι ΗΠΑ και η Βρετανία είναι πολύ πιο χρεωμένες χώρες από την Ελλάδα ή άλλες
χώρες της ζώνης του ευρώ, υποβάθμισαν αυτές τις
χώρες και, συνεπώς, έβαλαν
πρακτικά σε ομηρία το σύνολο της ζώνης του ευρώ.
Οι μικρές χώρες
στην περιφέρεια της Ευρώπης αντιμετωπίστηκαν σαν ατίθασα κράτη, σαν κράτη
πειρατές λόγω του χρέους τους, ενώ η ύπαρξη και η πρόοδος του καπιταλισμού
οφείλονται κυρίως, σε πλήρη αντίθεση με τον κομμουνισμό, στην «καθιέρωση» του
χρέους, σαν την κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης.
Οι περισσότερο
χρεωμένες χώρες σήμερα είναι οι πιο πλούσιες.
Εκτός των Η.Π.Α.,
τα επόμενα περισσότερο χρεωμένα κράτη του πλανήτη είναι η Μ. Βρετανία, η
Ισπανία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιαπωνία. Ακολουθεί η Ελβετία με εξωτερικό
χρέος περίπου 856 δις $, σχεδόν στο ίδιο «επίπεδο» με χώρες όπως η Αυστρία, η
Ολλανδία, η Σουηδία, ο Καναδάς και η Αυστραλία.
Εάν παρατηρήσουμε
τον παραπάνω πίνακα θα παρατηρήσουμε πως η Γερμανία με μοχλό τον δανεισμό εντός
της Ευρωζώνης κατάφερε να κερδίσει την Γαλλία στον οικονομικό πόλεμο που
σχετίζεται στην έκθεση με δημόσιο χρέος ειδικότερα της Ελλάδας και της Ιταλίας.
Έκθεση τραπεζών ανά χώρα σε Ιταλία και
Ελλάδα
Η κατάσταση όπως
διαμορφώνεται λοιπόν βρίσκει την Γαλλία να «χάνει» 162 δις δολάρια ενώ η
Γερμανία «μόλις» 75. Σε τελική ανάλυση
μέχρι στιγμής η ελληνική κρίση δεν έχει κοστίσει σέντ στους Γερμανούς, όπως
υποστηρίζει άλλωστε και ο Φόλκερ Χελμάγερ, επικεφαλής των αναλυτών της Bremer
Landesbank. Αντιθέτως, η Γερμανία έχει επωφεληθεί όσο καμία άλλη χώρα από την
ευρωκρίση καθώς της έχει αποφέρει μέχρι στιγμής περί τα 20 δις ευρώ.
Σημειώνεται δε ότι εάν συνεχίσει αυτή η κατάσταση με το λεγόμενο ταμείο
διάσωσης (EFSF) σύντομα θα βρεθεί και η Γερμανία στο στόχαστρο των οργανισμών
αξιολόγησης.
Μην ξεχνάμε ότι
ακόμη και κατά την είσοδο της Ελλάδα στο
ευρώ, η Goldman Sachs είχε το δάχτυλό
της στο παιχνίδι. Έναντι συμβουλευτικής
αμοιβής των 300.000 δολαρίων και ενός δανείου ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων, η τράπεζα βοήθησε
με έξυπνο τρόπο ώστε τα στατιστικά στοιχεία της τότε ελληνικής κυβέρνησης να
πληρούν τα κριτήρια για την είσοδο στο κλαμπ του ευρώ.
Οι ευρωκράτες των
Βρυξελλών ποτέ δεν κατάλαβαν αυτό το
ποταπό παιχνίδι.
Και τώρα προσπαθούν
οι ίδιοι άνθρωποι που έχουν προφανώς ελάχιστη ιδέα, να αντιμετωπίσουν τεράστιες
αλλά αναποτελεσματικές ομπρέλες «διάσωσης»
αυτόν τον πόλεμο.
Είναι σχεδόν βέβαιο
ότι με αυτά τα μέσα της λιτότητας από την μία και του δανεισμού από την άλλη
δεν θα πετύχουν.
Για να υπάρξει
αποτελεσματική άμυνα εναντίον μιας επίθεσης, θα πρέπει να ενισχυθεί το
ανοσοποιητικό σύστημα της ευρωζώνης, δηλαδή των τραπεζών της. Δεν χρειάζεται
όμως μόνο παροχή ρευστότητας στις τράπεζες, αλλά στοχευμένη οικονομική
ανάπτυξη, ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς και όχι παράλογα και εντελώς
αντιπαραγωγικά μέτρα λιτότητας.
Εντούτοις παρατηρούμε πως ανενόχλητα, δέχεται η μία
χώρα μετά την άλλη στοχευμένη επίθεση,
ενώ κάθε μια από αυτές τις χώρες της
ζώνης του ευρώ είναι σε καλύτερη κατάσταση από τις ΗΠΑ σε όλα τα κριτήρια.
Δεν θα αργήσει
επομένως η στιγμή που ο δρόμος αυτός θα
οδηγήσει στην υπερχρέωση την ισχυρότερης χώρας της Ευρώπης, της Γερμανίας. Τότε
πολλοί οικονομολόγοι όπως για παράδειγμα ο Paul Krugman ή ο James Galbraith θα
λένε στην κυρία Μέρκελ «πολύ αργά για
δάκρυα κυρία μου, εμείς σας τα λέγαμε».
Άπαντες τρέμουν
σήμερα τις λεγόμενες αγορές χωρίς να προσπαθήσουν να τις απομαγεύσουν. Αντί τα
κράτη να δυσφημούν την αλητεία των αγορών , δυσφημούν οι αγορές τα κράτη για
την προσπάθεια που καταβάλουν να
διατηρήσουν την κοινωνική συνοχή.
Ποιες είναι αυτές
οι αγορές και ποιο είναι το ανάστημα τους;
Είναι οι οίκοι
αξιολόγησης, η δραστηριότητα των οποίων είναι η εμπορία με γνωμοδοτήσεις. Τίποτα άλλο. Με πραγματική
οικονομία καμία σχέση.
Πρόκειται περί
ανθρώπων οι οποίοι είναι πολύ τεμπέληδες για να εργαστούν και κερδίζουν τα
χρήματά τους από την κερδοσκοπία. Χρήματα τα οποία αποσπούν από τις πραγματικές
αγορές, αφαιρώντας από τους αποταμιευτές τις αποταμιεύσεις τους, από τους εργαζόμενους έναν δίκαιο μισθό
και από τους συνταξιούχους
τις συντάξεις τους.
Με λίγα λόγια είναι
κοινωνικά παράσιτα.
Κάποτε, κατά την
έναρξη της κρίσης ή ακόμη και έναν χρόνο μετά, ένα ευρωομόλογο το οποίο με
εκδότη όλες μαζί τις χώρες του ευρώ, ήταν ενδεχομένως μια εξαιρετικά
αποτελεσματική εναλλακτική λύση, αντί για ομόλογα που εκδίδονται από
μεμονωμένες χώρες.
Τότε το επιτόκιο
δανεισμού για την Γερμανία θα αυξανόταν περίπου κατά 0,6%.
Η επιβάρυνση αυτή
είναι απολύτως γελοία σε σύγκριση με τα τεράστια και αναποτελεσματικά "έκτακτα
μέτρα λιτότητας" που είναι τώρα σε εφαρμογή σε όλη τη ζώνη του ευρώ. Υπό την ηγεσία της Μέρκελ
είναι μάλλον απίθανο να ξυπνήσει η Ευρώπη και όχι μόνο να δει αλλά και να
αντιμετωπίσει τον πραγματικό κίνδυνο. Ενδεχομένως είναι ήδη αργά. Όμως γιατί
άραγε η Γερμανία συμπεριφέρεται με αυτό τον φαινομενικά ανορθολογικό τρόπο;
Γεγονός είναι ότι
μέσω των εγγυήσεων που προσφέρει η Γερμανία για τις χώρες της ευρωκρίσης
κερδίζει ετησίως 2% σε τόκους το οποίο μεταφράζεται σε 700 εκατομ. ευρώ τους
τελευταίους 18 μήνες. Λόγω της αδυναμίας των υπερχρεωμένων χωρών, η γερμανική
αγορά κεφαλαίου έχει ένα μπόνους που δεν οφείλεται στις δικές της ενέργειες,
αλλά είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας των άλλων χωρών.
Σε αυτό θα πρέπει
να προστεθεί, ότι τα χαμηλά επιτόκια ευνοούν την ανάπτυξη της γερμανικής
οικονομίας που έχει οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων. Επιπλέον η
κατάσταση αυτή έχει επιφέρει αύξηση της απασχόλησης στη Γερμανία που με τη
σειρά του επέφερε μείωση των κοινωνικών δαπανών.
Έτσι το συνολικό
όφελος για τους Γερμανούς ξεπερνά τα 20 δις ευρώ.
Τους Γερμανούς δεν
φαινόταν για όλους τους παραπάνω λόγους επομένως να ανησυχούσε ιδιαίτερα η
κρίση στην περιφέρεια της ευρωζώνης.
Τώρα όμως που αυτή
διαρκώς επεκτείνεται και η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία βρίσκονται τώρα στη
γραμμή πυρός και πλησιάζει και το Βέλγιο, η Γερμανία άρχισε να σκέφτεται περί
ευρωομολόγου και άλλων μέσων ρύθμισης
των αγορών.
Ο πανικός
συνοψίζεται σε ένα χρόνιο και σε ένα οξύ πρόβλημα. Η μόνιμη ανησυχία, που
βασανίζει τις αγορές πως το δυναμικό ανάπτυξης της δυτικής οικονομίας
φαίνεται να έχει στερέψει. Η άμεση
ανησυχία, είναι πως η Ισπανία και η Ιταλία δανείζονται τώρα χρήματα σε επιτόκια
που καθιστούν το χρέος μη βιώσιμο και μπορεί να εξαναγκαστούν σε αυτού του
είδους αργής χρεοκοπίας όπως συμβαίνει
στην Ελλάδα.
Η πρόκληση είναι
κατ' αρχάς, να στηριχθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες, και να διασφαλιστούν έκτακτα
δάνεια χαμηλού κόστους για την Ισπανία και την Ιταλία. Κατά δεύτερον, ένας νέος
γύρος τόνωσης της οικονομίας με τη χορήγηση ρευστότητας ή τη μείωση φόρων. Αυτά
όμως απαιτούν χρήματα και επιπλέον, ηγετικές ικανότητες από αυτές που έχουν
χαθεί από την ευρωπαϊκή πολιτική.
Η ευρωζώνη, έχει
ήδη ένα έκτακτο Ταμείο, αλλά το μόνιμο θα λειτουργήσει από το 2013.
Η ευρωζώνη συζητάει
για ευρωομόλογα, για μεγάλες λύσεις, για φόρους Τόμπιν, για πολιτικές
ενοποιήσεις και χίλια μύρια άλλα ωραία. Πράξη καμία. Οι αγορές δεν έχουν άλλο
χρόνο να περιμένουν. Κάποιοι πρέπει άλλωστε σύντομα να γυαλίσουν τα παπούτσια
τους. Και είμαστε βέβαιοι ότι πολλοί μυδιάσανε όταν πρόσφατα η Γερμανία βγήκε
ανεπιτυχώς στις αγορές να δανειστεί χρήματα.
