Τι έγινε - Παρέμβαση του Γιάνη Βαρουφάκη στη συνεδρίαση του Eurogroup της 27ης Ιουνίου 2015

Η Συνέλευση του Eurogroup της 27 Ιουνίου 2015, δεν θα μείνει στην ιστορία της Ευρώπης ως μια περήφανη στιγμή. Οι υπουργοί απέρριψαν το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για χορήγηση στην Ελλάδα μιας εβδομάδας παράταση χρόνου, ώστε οι Έλληνες να αποφασίσουν για ένα ναι ή ένα όχι ως απάντηση στις προτάσεις των θεσμών - προτάσεις ζωτικής σημασίας για το μέλλον της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.

   Η ίδια η ιδέα ότι μια κυβέρνηση θα διαβουλευθεί με τους ανθρώπους της πάνω σε μια προβληματική πρόταση που της υπέβαλαν οι θεσμοί αντιμετωπίστηκε με έλλειψη κατανόησης καθώς και με μια κριτική που έφτανε στα όρια της περιφρόνησης.

   Επιπλέον ρωτήθηκα: «Πώς περιμένετε ο μέσος άνθρωπος να κατανοήσει τόσο πολύπλοκα θέματα;». Πράγματι, η δημοκρατία δεν είχε μια καλή μέρα κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του Eurogroup! Ούτε  και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Μετά την απόρριψη του αιτήματός μας, ο Πρόεδρος της Ευρωομάδας έσπασε τη παράδοση της ομοφωνίας (εκδίδοντας μια δήλωση χωρίς τη συγκατάθεσή μου) και μάλιστα πήρε την αμφιλεγόμενη απόφαση να συγκαλέσει συνέχεια της συνάντησης χωρίς τη συμμετοχή του Έλληνα υπουργού, δήθεν για να συζητήσουν τα «επόμενα βήματα».

   Μπορεί λοιπόν η δημοκρατία και η νομισματική ένωση να συνυπάρξουν; Ή μήπως πρέπει κάποιο από τα δύο να παραγκωνιστεί; Αυτό είναι το καίριο ερώτημα στο οποίο το Eurogroup αποφάσισε να απαντήσει με τον παραγκωνισμό της δημοκρατίας. Μέχρι στιγμής, ακόμα ελπίζει κανείς.

   [...] Κατά την τελευταία μας συνάντηση (25 Ιουνίου) οι θεσμοί παρουσίασαν  την τελική τους πρόταση στις Ελληνικές Αρχές, σε απάντηση της δικής μας πρότασης για Συμφωνία που παρουσιάστηκε στις 22 Ιουνίου (και υπογράφηκε από τον Πρωθυπουργό Αλ. Τσίπρα). Μετά από ενδελεχή εξέταση η Κυβέρνησή μας αποφάσισε ότι, δυστυχώς, η πρόταση των θεσμών δεν μπορούσε να γίνει δεκτή.

   Εν όψει της καταληκτικής ημερομηνίας της 30ης Ιουνίου που είναι εξαιρετικά κοντά και κατά την οποία λήγει το τρέχον πρόγραμμα,  το αδιέξοδο που προκαλεί σε όλους μας βαθιά ανησυχία, πρέπει να εξεταστεί εις βάθος. Απορρίψαμε την πρόταση των θεσμών της 25ης Ιουνίου για μια σειρά σοβαρών λόγων.

   Ο πρώτος λόγος είναι ο συνδυασμός λιτότητας και κοινωνικής αδικίας, που θα έπεφτε πάνω σε ένα λαό που υποφέρει από την … λιτότητα και την κοινωνική αδικία. Ακόμα και η δική μας πρόταση (της 22ας Ιουνίου) ήταν πρόταση λιτότητας, σε μια προσπάθεια  να καλύψουμε την διαφορά μας με τους θεσμούς και να έρθουμε πιο κοντά σε συμφωνία.

   Μόνο που δική μας πρόταση προσπάθησε να μετατοπίσει το βάρος αυτής της ανανεωμένης επίθεσης λιτότητας σε όσους περισσότερους μπορούν να το αντέξουν οικονομικά - π.χ. με την επικέντρωση στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία, αντί για τη μείωση των χαμηλότερων συντάξεων. Παρ'όλα αυτά, ακόμη και η δική μας πρόταση περιέχει πολλά σημεία που η ελληνική κοινωνία απορρίπτει.

   Έτσι, αφού μας έσπρωξε σκληρά στο να δεχτούμε μια σημαντική νέα λιτότητα, με τη μορφή των παράλογα μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων (3,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, που βέβαια είναι κάπως χαμηλότερα από ό, τι το απαράδεκτο νούμερο που συμφωνήθηκε από τις προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις - δηλαδή 4,5%), καταλήξαμε να  χρειάζεται να κάνουμε υφεσιακούς συμβιβασμούς μεταξύ, αφενός, υψηλότερων φόρων / τελών σε μια οικονομία όπου εκείνοι που πληρώνουν,  πληρώνουν πολλά  και, αφετέρου, μειώσεις στις συντάξεις / επιδόματα σε μια κοινωνία που έχει ήδη καταστραφεί από μαζικές περικοπές στο βασικό τους εισόδημα για τη στήριξη των απόρων.

   Επιτρέψτε μου να πω συναδέλφοι ότι είχαμε ήδη αναφέρει στους θεσμούς την 22α Ιουνίου καθώς καταθέταμε τις δικές μας προτάσεις: Ακόμα και αυτή η συμφωνία που προτείναμε, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να περάσει από τη Βουλή, με δεδομένο το επίπεδο των υφεσιακών  μέτρων και λιτότητας που συνεπάγεται.

   Δυστυχώς, η απάντηση των θεσμών ήταν να επιμείνει σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση γνωστή και ως παραμετρικά μέτρα (π.χ. αύξηση του ΦΠΑ σε ξενοδοχεία από 6% στο 23%!) και ακόμα χειρότερα, στην μετατόπιση του βάρους μαζικά από τις επιχειρήσεις προς τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας (π.χ. με τη μείωση των χαμηλότερων συντάξεων, την εξάλειψη της υποστήριξης για τους αγρότες, την αναβολή επ’ αόριστον της νομοθεσίας που θα πρόσφερε κάποια προστασία στους εργαζόμενος\υς έναντι της άγριας εκμετάλλευσης).

   Οι νέες προτάσεις των θεσμών, όπως εκφράστηκαν στο έγγραφό της 25ης Ιούνη Συμφωνία/ Προαπαιτούμενα, θα έκανε ένα ήδη  προβληματικό πολιτικά πακέτο - από τη σκοπιά του Κοινοβουλίου μας - ένα πακέτο που θα ήταν ξαιρετικά δύσκολο να περάσει από κοινοβουλευτική ψηφοφορία. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Η κατάσταση χειροτερεύει κατά πολύ αν ρίξουμε και μια ματιά στο προτεινόμενο πακέτο χρηματοδότησης.

   Αυτό που καθιστά αδύνατο το να περάσει η πρόταση των θεσμών στο Κοινοβούλιο είναι η έλλειψη μιας απάντησης στο ερώτημα: Μήπως τα επώδυνα μέτρα τουλάχιστον  μας δίνουν μια περίοδο ηρεμίας, κατά την οποία μπορούμε να υλοποιήσουμε τις συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις και μέτρα?

   Θα μπορούσε ένα σοκ αισιοδοξίας να αμβλύνει  το υφεσιακό αποτέλεσμα της περαιτέρω δημοσιονομικής προσαρμογής που θα επιβαλλόταν στην χώρα μας, μια χώρα που βρίσκεται σε ύφεση για 21 συνεχόμενα τρίμηνα; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Όχι, η πρόταση των θεσμών δεν προσφέρει καμία τέτοια προοπτική.

   Πρώτον, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του κράτους, που προκλήθηκαν από πέντε μήνες πληρωμών δόσεων  χωρίς εκταμιεύσεις καθώς και από τη μείωση των φορολογικών εσόδων ως αποτέλεσμα της συνεχούς απειλής του Grexit που πλανάται συνεχώς στο αέρα.

   Δεύτερον, η ιδέα του κανιβαλισμού του ΤΧΣ, προκειμένου να αποπληρώσει τα ομόλογα SMP της ΕΚΤ συνιστά σαφή και υπαρκτό κίνδυνο: Τα χρήματα προορίζονταν, και σωστά, για την ενίσχυση των εύθραυστων τραπεζών στην Ελλάδα, πιθανώς μέσω μιας προσπάθειας αντιμετώπισης των διογκούμενων μη εξυπηρετούμενων δανείων τους που κατατρώνε στην κεφαλαιοποίησή τους.

   Η απάντηση που μου δόθηκε από ανώτερο στέλεχος της ΕΚΤ, τον οποίο δεν μπορώ να κατονομάσω, είναι ότι, αν χρειαστεί, το ΤΧΣ θα αναπληρωθεί για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες κεφαλαιοποίησης των τραπεζών.

   Και ποιος θα κάνει την αναπλήρωση? Ο ΕΜΣ (ESM), είναι η απάντης που μου δόθηκε.. Όμως, και αυτό είναι ένα τεράστιο όμως, αυτό δεν είναι μέρος της προτεινόμενης συμφωνίας αφενός και αφετέρου δεν θα μπορούσε να είναι μέρος της συμφωνίας διότι οι θεσμοί δεν έχουν την αρμοδιότητα να δεσμεύουν κατ’ αυτόν τον τρόπο τον ΕΜΣ, όπως είμαι σίγουρος ότι θα μας υπενθυμίσει ο Βόλφγκανκ (Σοϊμπλε). Και επιπλέον, αν μια τέτοια συμφωνία μπορούσε να γίνει, τότε γιατί η πρότασή μας για ένα νέο μηχανισμό μέσα από τον ΕΜΣ για την Ελλάδα, που θα βοηθούσε την μετατόπιση των ομολόγων SMP από την ΕΚΤ στον ΕΜΣ δεν συζητείται??? Η απάντηση: «δεν θα το συζητήσουμε γιατί δεν θα το συζητήσουμε», θα είναι πολύ δύσκολο να την μεταφέρω στο Κοινοβούλιό μου, τη στιγμή που συνοδεύεται και από ένα ακόμα πακέτο λιτότητας.

   Τρίτον, το χρονοδιάγραμμα των εκταμιεύσεων που προτείνεται είναι ένα ναρκοπέδιο από αξιολογήσεις – μια κάθε μήνα - που θα προκαλούσαν δύο πράγματα. Πρώτον, ότι η ελληνική κυβέρνηση θα κατατρώγεται κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα κατά τη διαδικασία αναθεώρησης για πέντε ολόκληρα μήνες. Και πριν λήξουν αυτοί οι πέντε μήνες, που θε ξεκινούσαμε έναν άλλο κουραστικό γύρο διαπραγματεύσεων για το επόμενο πρόγραμμα - δεδομένου ότι δεν υπάρχει τίποτα στην πρόταση των θεσμών που θα μπορούσε να εμπνεύσει ακόμη και την παραμικρή ελπίδα του ότι στο τέλος αυτής της νέας επέκτασης η Ελλάδα θα μπορεί να σταθεί στα δικά της πόδια.

   Τέταρτον, δεδομένου ότι είναι απολύτως σαφές ότι το χρέος μας θα παραμείνει μη βιώσιμο μέχρι το τέλος του έτους, και ότι η πρόσβαση στις αγορές θα παραμείνει και τότε άπιαστη, όπως είναι και τώρα, το ΔΝΤ δεν μπορεί να προχωρήσεις  στην εκταμίευση του μεριδίου του, τα 3.500.000.000 ευρώ, που οι θεσμοί υπολογίζουν ως μέρος του πακέτου χρηματοδότησης.

   Αυτοί είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους η κυβέρνησή μας δεν θεωρεί ότι έχει την εντολή να αποδεχθεί την πρόταση των θεσμών οργάνων ή να χρησιμοποιήσει την πλειοψηφία της στο Κοινοβούλιο προκειμένου να την προωθήσει και να την επιβάλει.

   Την ίδια στιγμή, δεν έχουμε εντολή να απορρίψουμε τις προτάσεις των θεσμών είτε, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα των στιγμών της ιστορίας τις οποίες βιώνουμε. Το κόμμα μας έλαβε 36% των ψήφων και η κυβέρνηση στο σύνολό φτάνει λίγο περισσότερο από 40%. Έχοντας πλήρη επίγνωση του πόσο σοβαρή είναι η απόφασή μας, αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να βάλουμε την πρόταση των θεσμών στην κρίση των Ελλήνων.

   Θα προσπαθήσουμε να αποσαφηνίσουμε πλήρως τι σημαίνει το Ναι στην πρόταση των θεσμών, όπως και τι σημαίνει το ΟΧΙ, και στη συνέχεια θα αφήσουμε τους Έλληνες  να αποφασίσουν. Από την πλευρά μας θα αποδεχθούμε την ετυμηγορία του λαού και θα κάνουμε ό, τι χρειάζεται για να το εφαρμόσουμε - με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

   Ορισμένοι ανησυχούν ότι ένα ΝΑΙ, θα είναι μια ψήφος αμφισβήτησης στην κυβέρνησή μας (τη στιγμή που συστήνουμε την ψήφιση του ΟΧΙ), οπότε δεν θα μπορούμε να υποσχεθούμε στο Eurogroup ότι θα είμαστε σε θέση να υπογράψουμε και να εφαρμόσουμε τη συμφωνία με τους θεσμούς. Δεν είναι έτσι. Είμαστε δεσμευμένοι δημοκράτες. Αν οι Έλληνες μας δώσουν μια σαφή εντολή για να υπογράψουμε την πρόταση των θεσμών, θα κάνουμε ό, τι χρειάζεται για να το επιτύχουμε - έστω και αν αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να ανασχηματιστεί.