«Τελείωσαν τα εύκολα “ναι” και τα εύκολα “όχι”. Μια ματιά στην τρέχουσα συγκυρία»

του Μαυροζαχαράκη Μανόλη

Κοινωνιολόγος - Πολιτικός Επιστήμονας

   Τα ποικίλα τραγελαφικά που συμβαίνουν τα τελευταία δύο χρόνια με την χώρα μας, θυμίζουν το δράμα ενός αλκοολικού σε ανίατο στάδιο, ο οποίος  εισάγεται σε  κλινική αποτοξίνωσης και οι θεράποντες ιατροί του χορηγούν μια ισχυρή δόση αλκοόλ ως συνταγή για να τον θεραπεύσουν. Δυστυχώς ένα τέτοιο “κυνικό” σκηνικό στήθηκε γύρω από το  νεοελληνικό δράμα χρέους και οι συμμετέχοντες σε αυτό αποδείχτηκαν ως καλοί υποκριτές στην «φαρσοκωμωδία» και λιγότερο στο έργο που πραγματικά εξελίσσεται.

   Ολόκληρη η Ευρώπη και οι θεσμοί της, εγκλωβίστηκαν σε ένα σκηνικό μιας διαδραστικής αυτίασης, όπου  κανείς δεν ακούει τον άλλο και όλοι μαζί προτείνουν κατά το δοκούν ανεδαφικές ή αδόκιμες λύσεις, οι οποίες εν συνεχεία καταλαμβάνουν τον δημόσιο διάλογο πιστώνοντας εντυπώσεις σε αυτούς που τις εκφέρουν. Το ίδιο σκηνικό εν συνεχεία αναπαράγεται σε επίπεδο χωρών φτάνοντας μέχρι το τελευταίο νοικοκυριό.

   Από την άλλη πλευρά εντούτοις υπάρχουν και οι λύσεις που πραγματικά εφαρμόζονται, μόνο που αυτές είναι αμείλικτες και σκληρές και προέρχονται μέσα από τα πνευματικά εργοστάσια του νεοφιλελευθερισμού.

   Το μοντέλο πολιτικής που τεκμαίρεται μπροστά στα μάτια μας θα μπορούσε να οριστεί ως «πειθάρχηση ατίθασων χωρών μέσα από την τιμωρία των πολιτών τους».

   Η συνταγή αυτή δοκιμάζεται πάνω στην Ελλάδα σε τρέχοντα χρόνο και εντάσσεται στην νέα αρχιτεκτονική της Ευρώπης που επιθυμεί η μεγαλύτερη χώρα της Ένωσης, η Γερμανία, με αυστηρές κυρώσεις στα απείθαρχα κράτη.

   Δηλαδή, με επιτροπεία, θεσμό που προσπάθησαν να περάσουν πρώτα  στην χώρα μας.

   Το όλο εγχείρημα ονομάζεται "δημοσιονομικό σύμφωνο” και σε αυτό έχουν συμφωνήσει  μέχρι τώρα άπαντες  εκτός από τη Βρετανία και την Τσεχία.

   Συγκεκριμένα, μεταξύ των μέτρων που προβλέπονται για την ενίσχυση της κοινής δημοσιονομικής πειθαρχίας της νομισματικής ένωσης είναι η υιοθέτηση από κάθε κράτος - μέλος κανόνων για το ισοζύγιο του προϋπολογισμού, ενσωματώνοντας μέχρι το τέλος του 2012 το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης στη νομοθεσία τους, κατά προτίμηση σε συνταγματικό επίπεδο ή κάτι ανάλογο.

   Η συμφωνία αναμένεται να υπογραφεί στη Σύνοδο Κορυφής τον  Μάρτιο. Στόχος είναι να  θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγορών στην ευρωζώνη.

   Ήδη υπάρχει συμφωνία και για τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) την 1η Ιουλίου, ένα χρόνο νωρίτερα από ό,τι είχε προγραμματισθεί αρχικά. Ωστόσο, οι πόροι του παραμένουν στα 500 δισ. ευρώ στην παρούσα φάση. Πάντως, στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής είναι πιθανό να προστεθούν στα 500 δισ. ευρώ και τα 250 δισ. ευρώ που διαθέτει σήμερα υπό μορφή εγγυήσεων το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF).

   Αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία λοιπόν μέσα από ένα πανευρωπαϊκό μνημόνιο.

   Με τήρηση των συμφωνηθέτων χωρίς αποκλίσεις. Αυτή είναι η νέα  λογική, χωρίς ανέσεις και χωρίς περιθώρια ανοχής.

   Μόνο που δε θα είμαστε μόνοι. Καθώς οι αυστηροί κανόνες που ζητούν οι Γερμανοί ουσιαστικά θα βάλουν στο μνημόνιο ολόκληρη την Ευρώπη.

   Αυτό πολλές φορές δεν αναφέρεται καν στον δημόσιο διάλογο εδώ στην Ελλάδα.

   Δημιουργείται έτσι η εντύπωση ότι υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες απόκλισης και διαπραγμάτευσης. Κάθε άλλο όμως συμβαίνει.

   Η επιμονή για παράδειγμα της τρόικα να καλυφθούν τα 320 εκατ. ευρώ έλλειμμα από τον ελληνικό προϋπολογισμό του 2011 συμβολίζει ακριβώς την νέα «αντίληψη» της αμείλικτης πειθαρχίας που επιχειρεί να περάσει η Γερμανία.

   Στα πλαίσια αυτά η Ελλάδα στηλιτεύεται ως ο χειρότερος και πιο απείθαρχος  μαθητής που πρέπει να τιμωρηθεί για να μάθει. Οι επίσης κακοί μαθητές όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία παίρνουν που και που και κανέναν έπαινο, διότι ανήκουν στην συμβολική Ιβηρική και γεωστρατηγική σφαίρα που συγκροτεί τελικά μια τεράστια αγορά από την Ευρώπη  έως την Λατινική Αμερική.

   Η Ελλάδα δυστυχώς δεν διαθέτει καμία ουσιαστική σφαίρα επιρροής και πέρα από το συμβολικό της κεφάλαιο ως γενέτειρα του δυτικού πολιτισμού, αποτελεί εύκολο διαπραγματευτικό στόχο.  Αυτό πρέπει επιτέλους να το καταλάβουμε.

   Ενώ λοιπόν η διαχείριση του ελληνικού χρέους εντάσσεται σε ευρύτερες γεωοικονομικές στοχεύσεις των Γερμανών, αυτοί που  έχουν αναλάβει εργολαβικά να διαχειριστούν  την επίλυση του ελληνικού προβλήματος επικαλούνται το νοσηρό κράτος και τις πελατειακές σχέσεις που αυτό παράγει ως αιτία του κακού. Τα κόμματα και το προσωπικό τους, την νοσηρή και αναποτελεσματική διοίκηση.

   Ενώ γαρνίρεται  με ισχυρή δόση πυρός  το επιχείρημα ότι όλες αυτές οι παθογένειες πρέπει να εξαφανιστούν άμεσα ώστε η χώρα να αποκτήσει ένα ίχνος ελπίδας. την  ίδια στιγμή ωστόσο ανατίθεται σε αυτούς που παρήγαγαν τις παθογένειες η εντολή να τις εξαφανίσουν, ωσάν να βγάζουν ένα ζωντανό μπαρμπούνι από την τσέπη και να το ρίχνουν στην θάλασσα. Είναι αδύνατον. Η κρίση με άλλα λόγια λειτουργεί και ως Kωλυμβήθρα του Σιλωάμ.

   Η κρίση παρείχε από την μία πλευρά  ευκαιρία επαναφοράς σε πολιτικούς και τεχνοκράτες που κατά το παρελθόν ευαγγελίζονταν την δημοσιονομική περιστολή, αλλά περιθωριοποιήθηκαν λόγω των ισχυρών αντιδράσεων του συνδικαλιστικού κινήματος. Από την άλλη πλευρά έδωσε την ευκαιρία σε όλα τα καθεστωτικά στελέχη του παρελθόντος που σήμερα δεν διαθέτουν πρόσβαση εξουσίας στον κεντροαριστερό και κεντροδεξιό χώρο, να διεμβολίσουν τους νέους πόλους που αναδύονται δειλά, δειλά στο πολιτικό σύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα ο αρχηγός της ΔΗΜΑΡ   κ. Φ. Κουβέλης προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις λέγοντας πως το κόμμα του  “δεν έχει το σύνδρομο του σκαντζόχοιρου, αλλά ούτε θα αποτελέσει κολυμβήθρα του Σιλωάμ για τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ”.

   Όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά.

   Πέρα από την αναδιαμόρφωση του πολιτικού πεδίου στην Ελλάδα που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη δεν υπάρχει στον ορίζοντα μια πειστική εναλλακτική πρόταση διαχείρισης της ελληνικής κρίσης.  Απομένει λοιπόν οι εντεταλμένοι διαχειριστές της ελληνικής υπόθεσης κατά συρροή να διαπιστώνουν τρομαγμένοι την στενότητα στην οποία βρίσκεται η χώρα μας με ένα χρέος στην  καμπούρα που υπερβαίνει τα 350 δισ. Ευρώ.

   Ενώ επί δύο συναπτά έτη εξέφραζαν βεβαιότητες σωτηρίας, εσχάτως πλέον ευρισκόμενοι σε απόγνωση, έσπασαν ένα ταμπού με την παραδοχή  ότι το ενδεχόμενο μιας ελληνικής χρεοκοπίας είναι πλέον ρεαλιστικό.

   Εάν αναλογιστούμε ότι η διαπίστωση εκτοξεύτηκε από πολλούς με πρώτο προεξάρχοντα τον πρόεδρο  του  Eurogrοup  Jean-Claude Juncker ενός ανθρώπου που μέχρι πρότινος υπερασπιζόταν έως έναν βαθμό τις ελληνικές αιτιάσεις, τότε είναι προφανές ότι έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε. Επειδή όμως τα όσα τεκμαίρονται στο πεδίο της οικονομίας έχουν να κάνουν πρωτίστως με σκληρά και πραγματολογικά δεδομένα και εκφράζονται στην συνέχεια ως ψυχολογία καλό είναι να αναζητήσουμε τι θα συμβεί εάν πράγματι η χώρα μας πτωχεύσει. Ας το κάνουμε όμως αυτό χωρίς  μην γίνουμε  θύματα της  τρομολαγνίας αλλά και της επιπολαιότητας ως φαινομένων που ευκόλως περιφέρονται στην ελληνική δημοσιότητα.

   Είναι σαφές και αναντίρρητο ότι η καγκελάριος Μέρκελ και ο Σαρκοζί άσκησαν  αφόρητες πιέσεις στην ελληνική κυβέρνηση να δράσει επειγόντως επικυρώνοντας την  νέα δανειακή σύμβαση. Αυτό είναι δεδομένο πέραν πάσης ιδεολογικής ταυτότητας.

   Πολλά κράτη της Ευρώπης άλλωστε δεν είναι πλέον διατεθειμένα να ανεχτούν σε καμία περίπτωση τις καθημερινές και μεγάλες χρηματιστηριακές απώλειες που προκύπτουν ως απόρροια του ελληνικού ζητήματος.

   Την ίδια στιγμή διαχέονται ανοικτά σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες,  φήμες και συζητήσεις για το ενδεχόμενο μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Εάν τελικά αποτύχουν οι απαραίτητες  διαδικασίες που άπτονται της ενεργοποίησης  του δεύτερου πακέτου διάσωσης της Ελλάδας ύψους 130 δισ. είναι πρόδηλο ότι το αργότερο τον Μάρτιο η χώρα μας θα έχει σοβαρό πρόβλημα και δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να κηρύξει στάση πληρωμών.

   Το πρώτο ερώτημα που θα ανέκυπτε σε μια τέτοια περίπτωση είναι εάν το κράτος είναι σε θέση να καλύψει από τα δικά του έσοδα και σε πλήρη έκταση τους μισθούς  σε δασκάλους,  αστυνομικούς, στους μόνιμους στρατιωτικούς και στους άλλους υπαλλήλους. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τις συντάξεις οι οποίες κατά ανεκδιήγητο και πρωτάκουστο τρόπο έχουν θιγεί τελευταία στην Ελλάδα.

   Επιπλέον οι επιχειρήσεις και οι εργολάβοι που εκτελούν έργα για λογαριασμό του κράτους και τώρα διαμαρτύρονται για τις καθυστερημένες πληρωμές, σε μια περίπτωση πτώχευσης θα πρέπει να εγγράψουν μεγάλα ποσά στα λογιστικά τους αζήτητα.

Πρόβλημα θα υπάρξει προφανώς σε μεσοπρόθεσμη βάση  και όσον αφορά όλους αυτούς που λαμβάνουν επιδοτήσεις από την ΕΕ όπως για παράδειγμα τους αγρότες,  με τα κονδύλια του ΕΣΠΑ, του ταμείου κοινωνικής συνοχής,  των διαρθρωτικών  ταμείων της ΕΕ και  της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Μην ξεχνάμε ότι η  Ελλάδα την τελευταία 20 χρόνια περιήλθε σε πλήρη εξάρτηση από τα ευρωπαϊκά ταμεία, τους πόρους των οποίων διαχειρίστηκε με άθλιο τρόπο και επομένως δεν κληροδοτήθηκε για το μέλλον το αναμενόμενο κοινωνικοοικονομικό απόθεμα.

   Από την εμπειρία άλλων χωρών, μπορούμε επίσης  να συνάγουμε ότι το  πρώτο θύμα θα είναι οι τράπεζες οι οποίες κατέχουν 50 δισ. Ευρώ σε κρατικά ομόλογα, τα οποία δεν θα μπορούνε πλέον να τα καταθέτουν στην ΕΚΤ σε αντάλλαγμα με ζεστό χρήμα.

   Η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος θεωρείται λοιπόν δεδομένη σε μια περίπτωση στάσης πληρωμών όπως και το γεγονός ότι κατά το πρότυπο της Αργεντινής 2001/2002 οι πολίτες θα πολιορκήσουν τις τράπεζες για να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Πολλοί ειδικοί προδικάζουν ότι τότε οι τράπεζες θα κρατικοποιηθούν και θα εισαχθεί πλαφόν αναλήψεων ανά εβδομάδα και απαγορεύσεις χρηματικών εμβασμάτων στο εξωτερικό.

   Δεν θα αναφερθούμε στο έλλειμμα πετρελαίου, πρώτων υλών και φαρμάκων με το οποίο τρομοκρατείται η δημοσιότητα το τελευταίο διάστημα διότι είμαστε βέβαιοι ότι ως χώρα με μακρά παράδοση στους μαυραγορίτες θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα προσφέροντας άφθονα ερεθίσματα νεοπλουτισμού.

   Μία πολύ σημαντική παράμετρο που δεν έχει επισημανθεί στον δημόσιο διάλογο είναι ότι  αντίθετα με περιπτώσεις επιχειρήσεων για τα κράτη δεν υπάρχουν οι λεγόμενοι διαχειριστές πτώχευσης.

   Είναι πιθανόν επομένως  μπουν στο παιχνίδι δύο διεθνείς  θεσμοί ως μεσάζοντες  - χωριστά για ιδιωτικούς και δημόσιους οφειλέτες- με μεγάλη εμπειρία σε αναδιαρθρώσεις χρεών.

   Πρόκειται για τα Club of London  και  Club of Paris. Αυτοί οι μεσάζοντες θα διαπραγματευόταν με την κυβέρνηση το ποσό που θα μπορούσε να επιστρέψει η χώρα στους πιστωτές.        Η κυβέρνηση ενδεχομένως να αναζητήσει διέξοδο σε μια έξοδο από το ευρώ και μια  επιστροφή στην δραχμή.

   Η νέα δραχμή ωστόσο σύμφωνα με εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων θα έχανε τουλάχιστον 50 % της αξίας που είχε η παλιά δραχμή σε σχέση με το ευρώ. Αυτό βέβαια θα ανέβαζε αμέσως την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας διότι τα ελληνικά αγαθά θα είναι πολύ φτηνότερα στο εξωτερικό. Αντιθέτως όμως το δημόσιο και ιδιωτικό  χρέος η ονομαστική αξία του οποίου θα παρέμενε σε ευρώ θα γινόταν ένα άκρως προβληματικό μέγεθος, διότι το κράτος και οι μεγάλες επιχειρήσεις χρεώθηκαν σε ευρώ, και είναι αβέβαιο κατά πόσο θα μπορούσαν να ανταποκριθούν με ένα υποτιμημένο νόμισμα όπως η δραχμή.

   Επίσης πολλά πεδία της οικονομίας σε πρώτη φάση θα πάθαιναν τεράστιες ζημίες με δεδομένη την απόσυρση των άμεσων ξένων επενδύσεων και την μείωση του τουρισμού λόγω αναμενόμενης πολιτικής αστάθειας.

   Μια κρατική χρεοκοπία της Ελλάδος όμως δεν προκαλεί μόνο απώλειες. Ορισμένες εκφάνσεις της προσφέρονται ως διαπραγματευτικό όπλο, στα χέρια όμως μιας πεφωτισμένης ηγεσίας και ενός συλλογικά αποφασισμένου λαού.

   Ούτε το ένα, ούτε το άλλο δεν  φαίνεται να υπάρχει πουθενά.

   Όσο και αν ενοχλεί η διαπίστωση αυτή ιδιαιτέρους την αριστερά, είναι μια πραγματικότητα με την οποία πρέπει  βολευτούμε. Διότι ούτε η απεραντολογία, ούτε ο εύσχημος ρητορικός βερμπαλισμός μπορούν να καλύψουν τα πραγματολογικά δομικά κενά του πολιτικού φαινομένου στην Ελλάδα.    Η κρατική χρεοκοπία της Ελλάδος πάντως θα είχε τεράστιες συμβολικές επιπτώσεις πάνω στο απόθεμα εμπιστοσύνης που επενδύεται στην λέξη Ευρώπη.

   Οι χρηματαγορές που ερμηνεύουν προκαταβολικά πολιτικές προθέσεις και προσδοκίες θα προδίκαζαν την κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο καμία χώρα δεν μπορεί να είναι προετοιμασμένη και ας προσποιείται ο κ. Σοίμπλε και κάποιοι νεοφιλελεύθεροι συμμαχητές του στην ΕΕ ότι  “υπάρχει σχετική προετοιμασία μέσα από ένα σχέδιο Β” κοκ.

   Εάν είναι έτσι τότε τίθεται το ερώτημα γιατί η Ευρώπη δεν ήταν προετοιμασμένη στην κρίση  χρέους που βρήκε την χώρα μας ενώ τα μηνύματα ήταν άφθονα;

   Οι αγορές αμφισβητούν πλέον ευθέως τα κράτη και την πολιτική και εάν δεν υπάρξουν ουσιαστικά μέτρα αντιπερισπασμού όπως το ευρωομόλογο, ο φόρος ΤΟΒΙΝ, μια τεράστια δημόσια τράπεζα για την Ευρώπη, ένας κοινός συντονισμός φορολογικής  και μισθολογικής πολιτικής κοκ., τα κράτη θα συνεχίζουν να αποπνέουν την  εικόνα εύθραυστων θεσμών στα χέρια τω αγορών.

   Πιθανότατα επομένως η Γερμανία να εξελιχθεί σε Master της Ευρώπης. Master της ιδίας ωστόσο θα είναι οι αγορές. Με βάση αυτό το πλαίσιο επομένως οι αγορές θα έθεταν το εξής απλό ερώτημα:

   Από την στιγμή που δεν έσωσε την Ελλάδα η Ευρώπη, την γενέτειρά πηγή αναφοράς της γιατί να σώσει τις άλλες χώρες; Αμέσως οι κεφαλαιαγορές θα προεξοφλούσαν μια χρεοκοπία της Πορτογαλίας, και ακολούθως της Ισπανίας και Ιταλίας. Είναι ενδεικτικό ότι ήδη σήμερα ότι τα ασφάλιστρα κινδύνου γιο πορτογαλικά ομόλογα ανεβαίνουν και κατεβαίνουν παράλληλα με τα ελληνικά αναλόγως τα σήματα που εκπέμπονται από την Αθήνα.

   Δεδομένο πάντως θεωρείται ότι οι άμεσες συνέπειες μιας πτώχευσης της Ελλάδος πάνω στην ευρωζώνη σήμερα δεν είναι εξίσου δραματικές όπως πριν δύο χρόνια.

   Διότι πολλές τράπεζες έχουν ήδη αποσβέσει τα ελληνικά τους ομόλογα και έχουν δημιουργήσει μαξιλάρια κινδύνου.

   Υπολογίζεται πάντως ότι κρατούν συνολικά ακόμη γύρω στα  40 δισ. Στα βιβλία τους. Οι συνέπειες επίσης που θα προκύψουν για την διεθνή αγορά  ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) δεν θεωρούνται πλέον  δραματικές. Η συνολική έκταση των  CDS, που πρέπει να πληρωθεί σε ένα ενδεχόμενο ελληνικής πτώχευσης εκτιμάται  κάτω από 4 δισ. Ευρώ.

   Όσον αφορά τις διαπραγματευτικές δυνατότητες της χώρας μας απέναντι στην Γερμανία, τον υποκινητή της σκληρής  δημοσιονομικής γραμμής στην Ευρώπη αυτές είναι ελάχιστες.

   Ο μεγαλύτερος Γερμανός πιστωτής της Ελλάδος , είναι η τράπεζα Commerzbank, η οποία στα τέλη Σεπτέμβρη του 2011 διέθετε ακόμη τρία δισ, ευρώ σε ελληνικά ομόλογα. Συγκριτικά η  Deutsche Bank στα τέλη του 2011 διέθετε λιγότερα από 500 εκ.  Euro.  Η  εικόνα στις άλλες χώρες είναι περισσότερο ασαφής. Ασαφές παραμένει επίσης τι θα γίνει με το πρώτο πακέτο διάσωσης που παρείχαν η Γερμανία και οι άλλες χώρες του Ευρώ. Από το πρόγραμμα αυτό συνολικού ύψους 110 δισ. Ευρώ έχουν πληρωθεί ήδη τα 73. δισ. προς την Αθήνα.

   Από αυτά προέρχονται γύρω στα 15 δισ Euro από την γερμανική κρατική τράπεζα KfW. Οι πιστώσεις της  KfW είναι πλήρως διασφαλισμένες  από τον γερμανικό κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό σημαίνει ότι κάθε απώλεια πληρώνεται από τον Γερμανό φορολογούμενο. Μόνο το ΔΝΤ το οποίο έχει πληρώσει γύρω στα 20 δισ ευρώ θα είχε την μικρότερη ζημιά διότι διαθέτει το στάτους του προνομιούχου πιστωτή. Σε κάθε περίπτωση πάντως οι διαπραγματευτικές δυνατότητες της χώρα μας υπό την παρούσα συγκυρία είναι πολύ ισχνές. Όχι όμως ανύπαρκτες.

   Η χώρα έχει την δυνατότητα να θωρακιστεί απέναντι σε ακόμα χειρότερα ενδεχόμενα όπως για παράδειγμα μια άτακτη χρεοκοπία. Μια άτακτη χρεοκοπία δεν συμφέρει ούτε τους πιστωτές διότι κινδυνεύουν να μην πάρουν ποτέ πίσω τα χρήματα που της δάνεισαν.

   Θα προτιμούσαν επομένως την ευνοϊκότερη εκδοχή εντός του αρνητικού σεναρίου που είναι η τακτοποιημένη χρεοκοπία, μια έννοια που προβάλλεται ως σενάριο μειωμένης ζημιάς  για τα λαϊκά στρώματα. Αυτό που δεν παραδέχονται σήμερα οι υπερεθνικοί θεσμοί,  οι εθνικές κυβερνήσεις αλλά  και η επιστημονική κοινότητα είναι ότι υπάρχει κάποια εμπειρία και γνώση όσον αφορά πτωχεύσεις κρατών με δικό τους νόμισμα το οποίο ισχύει μόνο εντός συνόρων, και τις αντίστοιχες αναδιαρθρώσεις και συνέπειες  που ανακύπτουν. Η διαχείριση τέτοιων περιπτώσεων πτωχεύσεων είναι μια δοκιμασμένη υπόθεση και λαμβάνει χώρα με όρους μιας τακτοποιημένης διαδικασίας.

   Η υπόθεση μιας ελληνικής πτώχευσης ωστόσο αποτελεί άγνωστο έδαφος για τους διεθνής θεσμούς διότι πρόκειται για μία περίπτωση ενός κυρίαρχου κράτους χωρίς δικό του νόμισμα αλλά με ένα νόμισμα που είναι υπερεθνικό. Οι χώρες- πιστωτές της Ελλάδος φοβούνται τα επακόλουθα διότι δεν γνωρίζουν πως θα αντιδράσουν οι αγορές και δεν γνωρίζουν επίσης εάν οι προϋπολογισμοί τους αντέξουν τους κραδασμούς από το ενδεχόμενο αλυσιδωτών αντιδράσεων. Εάν δεν μπορούν να αποσβέσουν την αφετηριακή αξία των πιστώσεων τις οποίες έχουν παράσχει σε χώρες προβληματικές  όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία τότε ενδέχεται και οι ίδιες να τεθούν σε σοβαρό κίνδυνο. Σημειώνεται ότι πιστωτές της Ελλάδας και των άλλων χωρών του Νότου δεν είναι μόνο τράπεζες αλλά και επιχειρήσεις που έχουν αναλάβει να φτιάξουν υποδομές και εγκαταστάσεις. Πρόκειται επομένως για μια πρόκληση, μπροστά στην οποία όλοι φροντίζουν να κερδίσουν χρόνο. Αυτό άλλωστε είναι το λογικό. Διότι πάντοτε ο άνθρωπος προσπαθεί να αγοράσει χρόνο από το μοιραίο. Μόνο που καμιά φορά για να το πετύχει πουλάει την ψυχή του και στον διάβολο… Εν κατακλείδι πάντως θα πρέπει όλοι μας να καταλάβουμε ότι τα εύκολα “ναι” και τα εύκολα “όχι” τελείωσαν, διότι και τα δύο συνδέονται με πτώση του βιοτικού επιπέδου.

   Όπως είναι εύλογο αυτός που λέει όχι , αυτός που είναι “αντί” μπορεί να χάνει σε χρήμα και να κερδίζει σε αξιοπρέπεια. Αυτό όμως δεν τον απαλλάσσει από την υποχρέωση να πείσει και τους άλλους για αυτό. Επειδή ο φετινός Ιούνιος ενδεχομένως να είναι ο μήνας στον οποίο θα ειπωθεί το οριστικό όχι, καλό θα είναι οι θιασώτες του, να παρουσιάσουν τα απαραίτητα πειστήρια και μαζί με  αυτά και ένα αντίστοιχο πρόγραμμα με ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες λύσεις που θα δίνουν ένα αξιοπρεπές διέξοδο στην ελληνική κοινωνία.

   Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν άπειροι λόγοι να χάνουμε την ψυχραιμία μας υπενθυμίζουμε ότι  όπως έλεγε ο Μακιαβέλι “ η αρετή γεννάει την ησυχία , η ησυχία την σχόλη, η σχόλη την αταξία , η αταξία την καταστροφή. Και αντίστοιχα από την καταστροφή γεννιέται η τάξη, από την τάξη η αρετή και από αυτήν η δόξα και η καλή τύχη”.