Γράφει ο Ανδρέας Ζαμπούκας
Είναι φανερό πως κάτι δεν
πάει καλά με τους Έλληνες. Γκρίνια, αδυναμία συνεννόησης, απαισιοδοξία και
μεγάλα διαστήματα εθνικής κατάθλιψης. Κι όμως, ποτέ άλλοτε στην ιστορία αυτού
του τόπου δεν δόθηκαν τόσες πολλές ευκαιρίες να μεγαλουργήσει. Ίσως γι' αυτό
είμαστε περισσότερο τραγικοί τώρα, παρά τις δύσκολες εποχές που δεν είχαμε τον
τρόπο και τις εγγυήσεις.
Άρα, λοιπόν, κάτι κάνουμε
λάθος. Κάτι που δεν μας αφήνει να συνυπάρξουμε σταθερά κάτω από μια κοινή
ομπρέλα έμπνευσης και δημιουργίας. Αυτό λοιπόν το κάτι λέγεται κυρίαρχη εθνική
ιδεολογία. Μια συνεκτική δύναμη, σαν τον προτεσταντικό «κρατισμό» των Γερμανών,
την «κουλτουραλιστική έπαρση» των Ιταλών ή τον εθνικό φιλελευθερισμό των
Αμερικάνων.
Ποια είναι η δικιά μας
εθνική ιδεολογία; Ο «ελληνοχριστιανικός
πολιτισμός»... Τον εμπνεύστηκαν ο Ζαμπέλιος και ο Παπαρηγόπουλος στα μέσα του
19ου αιώνα. Επέβαλαν την ιστορική συνέχεια αρχαίου, βυζαντινού και νεοελληνικού
πολιτισμού. Ένωσαν, δηλαδή, το παρελθόν και σε συνεργασία με την Εκκλησία,
πρόσθεσαν την ορθόδοξη παράδοση. Κι έτσι οι Νεοέλληνες θεοποίησαν ολίγον την
Ακρόπολη, ολίγον την Αγιά Σοφιά και ολίγον την επανάσταση του ΄21 για να
αισθανθούν περήφανοι και σημαντικοί.
Μέχρις εκεί όμως. Μόνο
παρελθόν και προγονοπληξία. Το χαμηλό επίπεδο παιδείας και οι αποστάσεις από
κάθε εκσυγχρονισμό γέμισαν τις συνειδήσεις με φαντάσματα και αρρώστιες μιας
νοσηρής μάζας. Να βράζει στο ζουμί της
και να εκτονώνεται στα ξενυχτάδικα, για να γιατρέψει τον πεσιμισμό της.
Φαίνεται άλλωστε το αποτέλεσμα σήμερα, με την αποθέωση του κιτς σε πολιτιστικό
και πολιτικό επίπεδο.
Ο τελευταίος που
προσπάθησε φανερά να ανανεώσει την εθνική ιδεολογία ήταν ο Βενιζέλος,
παντρεύοντας τη Μεγάλη Ιδέα με την αστική τάξη και τον οικονομικό
εκσυγχρονισμό. Γιατί, ως ευφυής πολιτικός, καταλάβαινε πως όταν οι ιδεολογίες
δεν συνδέονται με την αγορά και τον σύγχρονο οικονομικό πολιτισμό, σαπίζουν και
ταλαιπωρούν τις κοινωνίες. Ο λαϊκισμός δεν του άφησε πολλά περιθώρια! Στη
μεταπολίτευση, ο Καραμανλής δεν πρόλαβε. Μπήκαμε στον δυτικό κόσμο με την ΕΟΚ,
αλλά έχασε την εξουσία και δεν μπόρεσε να μπολιάσει γόνιμα την ελληνική σκέψη
με την ευρωπαϊκή.
Τώρα, όμως, τι κάνουμε;
Έχουμε βαλτώσει επικίνδυνα. Δεν αρκούν πια οι επαναστάσεις, τα κλαρίνα, τα
τσαρούχια και οι παρελάσεις. Φαίνεται πως δεν πιάνει πλέον το παραμύθι. Ούτε
από αριστερά ούτε από δεξιά. Από τη μία φωτογραφιζόμαστε με παπάδες και από την
άλλη κλέβουμε τους φτωχούς. Από τη μία κλαίμε από πατριωτική συγκίνηση και από
την άλλη ρημάζουμε τα δημόσια ταμεία. Άσε που μισούμε ο ένας τον άλλον και δεν
μπορούμε να συνεννοηθούμε για τίποτα. Μας έχει αρρωστήσει ο λαϊκισμός και ο
μεσσιανισμός.
Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μια
νέα ιδεολογία. Εθνική και ενωτική. Είτε ενωθούμε με τους Ευρωπαίους είτε όχι,
μας είναι απαραίτητη για να υπάρξουμε. Μια ιδεολογία που θα αποβάλει το κιτς,
τη μισαλλοδοξία, τον επαρχιωτικό ναρκισσισμό και τη δαιμονοποίηση της ζωής μας.
Δεν είναι εύκολο. Θα
πρέπει να βρεθεί μια χαρισματική μορφή που θα ενώσει τον παλιό με τον νέο
κόσμο. Που θα βάλει μέσα στην αφήγηση την επιστήμη, τις σύγχρονες τέχνες, την
οικονομία και την ελληνική παιδεία. Που θα μας απαλλάξει, όμως, από τα
προσωπεία. Που θα φέρει στην εξουσία τις
ιδέες των αρίστων και θα στείλει τους μέτριους στον λαϊκό πολιτισμό. Να
γίνουν εκεί «άριστοι», στο πεδίο που
μπορούν να διαπρέψουν και ξαναγεννήσουν το πολιτιστικό συμπλήρωμα της νέας
Ελλάδας.
Καλές οι παραδόσεις αλλά
εθνική ιδεολογία χωρίς όραμα στο μέλλον δεν μπορεί να φανεί χρήσιμη. Χωρίς
αγορά, πνευματικότητα και επιτεύγματα. Με το μίσος και τις κραυγές, πολιτισμός
δεν φτιάχνεται.
Η νέα μας ιδεολογία θα
πρέπει να αφήσει τις φουστανέλες και να βάλει μπροστά μας τα επιτεύγματα. Τον
πολιτισμό και τη θέση μας μέσα στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Οι νέες μάχες που θα
δοθούν θα βγάλουν νέους «ήρωες» στα εργαστήρια, στα πανεπιστήμια, στα θέατρα,
στην τεχνολογία και στην καινοτομία. Το ΜΙΤ θεωρεί τον Αριστοτέλη τον
σπουδαιότερο άνθρωπο όλων των εποχών. Εμείς γιατί δεν τον βάλαμε ποτέ στην
εθνική μας ιδεολογία;
Σε έξι χρόνια,
συμπληρώνονται 200 χρόνια από το σύμβολο του ΄21. Ας βρεθούμε σ' αυτή την
επέτειο χωρίς παρελάσεις, μπάντες και τσάμικα. Με μια άλλη επανάσταση, νέου
τύπου. Σύγχρονη και «Αριστοτελική»…
(Πηγή: www.protagon.gr)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου