Τις τελευταίες εβδομάδες συζητείται έντονα το νέο νομοσχέδιο για την παιδεία, και πιο συγκεκριμένα για τις αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης των ελληνικών πανεπιστημίων (στοιχίζουν στο κράτος περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως), οι νόμοι που διέπουν την Ανώτατη Εκπαίδευση οι οποίοι σήμερα ξεπερνούν τις 1.000 σελίδες, πρόκειται να υποστούν σημαντικές αλλαγές οι οποίες θα αποφέρουν ως αποτέλεσμα ένα νομικό πλαίσιο 150 σελίδων.
Οι πιο σημαντικές αλλαγές είναι οι εξής (σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας):
· Καταργούνται εκατοντάδες διατάξεις σε πάνω από 25 νόμους που έχουν γίνει μετά το 1982.
· Καταργούνται εκατοντάδες Προεδρικά διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις.
· Κάθε Ίδρυμα αποκτά τη δική του ταυτότητα.
· Η δημόσια χρηματοδότηση θα κατανέμεται στα ιδρύματα, ύστερα από εισήγηση της ανεξάρτητης αρχής, με βάση αντικειμενικά κριτήρια και δείκτες ποιότητας και αποτελεσματικότητας.
· Ο νέος νόμος ενισχύει την αυτοτέλεια μέσω του δυαδικού συστήματος (Συμβούλιο και Σύγκλητος), όπως συμβαίνει σε 23 ευρωπαϊκές χώρες που αναγνωρίζουν πως είναι η Ανώτατη Εκπαίδευση που πρέπει να είναι χρήσιμη στην κοινωνία και όχι η κοινωνία να είναι χρήσιμη στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
· Το Συμβούλιο του Ιδρύματος θα έχει ελεγκτικό και εποπτικό ρόλο. Η πλειοψηφία των μελών του θα προέρχονται από το ίδιο το Ίδρυμα, η οποία και θα επιλέγει τον Πρόεδρο και τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου (με τη γνώμη της Συγκλήτου).
· Το Συμβούλιο θα εκλέγει τον Πρύτανη μετά από ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφέροντος.
· Έμφαση στο αποτέλεσμα, διαρκής εσωτερική αξιολόγηση των διδασκόντων και των υπηρεσιών των ιδρυμάτων με τη συμμετοχή και των φοιτητών, εξωτερική αξιολόγηση με βάση διεθνείς κανόνες, θετική διάκριση και επιβράβευση κάθε πρακτικής με ποιότητα και αριστεία στη διδασκαλία.
· Προκειμένου να ενισχυθεί η διεπιστημονικότητα και να αρθούν οι στεγανές προσεγγίσεις των μονοθεματικών τμημάτων, καθίσταται ως βασική διοικητική και ακαδημαϊκή μονάδα σε κάθε ίδρυμα, η σχολή.
· Κάθε σχολή θα οργανώνει διαφορετικά προγράμματα σπουδών, και θα απονέμει τα αντίστοιχα πτυχία.
· Οι σχολές μπορούν επίσης να οργανώνουν ενιαίο πρόγραμμα σπουδών στο πρώτο έτος, ώστε να εισάγονται οι φοιτητές σε σχολές και να εντάσσονται στα προγράμματα σπουδών μετά το πρώτο έτος.
· Όλα τα Προγράμματα Σπουδών θα είναι πιστοποιημένα εξασφαλίζοντας την ποιότητα και τη διαφάνεια στη μάθηση που παρέχουν και την καλλιέργεια και ανάπτυξη σύγχρονων γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων των φοιτητών.
· Ο πρώτος κύκλος συνίσταται στην παρακολούθηση ενός προγράμματος σπουδών και περιλαμβάνει μαθήματα που αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστον σε 180 ακαδημαϊκές μονάδες (α.μ.). Ένα έτος αντιστοιχεί τουλάχιστον σε 60 α.μ.
· Προκειμένου να διασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ ομοειδών προγραμμάτων σπουδών τόσο επί ακαδημαϊκών ζητημάτων όσο και επί επαγγελματικών δικαιωμάτων, το σύνολο των ακαδημαϊκών μονάδων ανά γνωστικό πεδίο και τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης θα ορίζεται με ΠΔ. Με άλλα λόγια, δεν θα είναι δυνατόν για ένα πανεπιστήμιο να δίνει πτυχίο Φυσικής σε τρία χρόνια ενώ ένα άλλο σε τέσσερα. Θα έχουν την ίδια διάρκεια. Κύριο κριτήριο για τον προσδιορισμό των α.μ. κάθε προγράμματος αποτελούν οι αντίστοιχες εξελίξεις στον ευρωπαϊκό χώρο ανώτατης εκπαίδευσης.
· Ο δεύτερος κύκλος, τα μεταπτυχιακά, περιλαμβάνουν μαθήματα που αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστο σε 60 και κατά μέγιστο σε 120 α.μ.
· Ο τρίτος κύκλος είναι οι διδακτορικές σπουδές.
· Διαρκής (ανά 5 έτη) αξιολόγηση μόνιμων καθηγητών με σκοπό την εμπέδωση «κουλτούρας αξιολόγησης» στα Α.Ε.Ι, την επιβράβευση των αρίστων και τη βελτίωση του ακαδημαϊκού έργου.
· Οι βαθμίδες καθηγητών θα είναι τρεις (επίκουρος καθηγητής, αναπληρωτής καθηγητής, καθηγητής) με μονιμότητα στις δυο τελευταίες.
· Το Υπουργείο Παιδείας θα ηλεκτρονικοποιήσει όλη την διαδικασία εκλογών/εξελίξεων μελών ΔΕΠ/ΕΠ με όλα τα δεδομένα στη δημοσιότητα.
· Ο νόμος προβλέπει πως όλα τα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι σε θέση, να προστατεύσουν την ελευθερία της έκφρασης, τη σωματική ακεραιότητα ολόκληρης της ακαδημαϊκής κοινότητας και τη δημόσια περιουσία.
· Όλο το υλικό που χρειάζεται ένας φοιτητής για τις σπουδές του εντός της επόμενης τριετίας θα πρέπει να παρέχεται από τις Βιβλιοθήκες και την Υπηρεσία Εύδοξος.
· Καθιέρωση του ηλεκτρονικού συστήματος διάθεσης δωρεάν παρεχομένων συγγραμμάτων και ακαδημαϊκών σημειώσεων μέσα από την Υπηρεσία «Εύδοξος» – - – Οι καθηγητές έρχονται σε πρώτο πλάνο μέσα από την συγγραφή αυτών των σημειώσεων με την ενίσχυση της Πολιτείας.
· Οι βιβλιοθήκες ενισχύονται για τον εμπλουτισμό των έντυπων συλλογών τους και την καθιέρωση μακροχρόνιου δανεισμού.
· Δημιουργία ελληνικών ηλεκτρονικών βιβλίων ανοικτής πρόσβασης και αγορά δικαιωμάτων εμπορικών ηλεκτρονικών βιβλίων, πέρα των 11.000 που ήδη διατίθενται.
· Δημιουργία υποδομών print on demand.
· Ο νέος νόμος προβλέπει τη θέσπιση των Συμβουλίων φοιτητικής μέριμνας σε κάθε ίδρυμα, και Συμβουλίου Σπουδών σε κάθε σχολή.
· Ο νέος νόμος προβλέπει το άνοιγμα των δυνατοτήτων των ΑΕΙ για την προσέλκυση φοιτητών και καθηγητών από το εξωτερικό, τη σύναψη συμφωνιών, την παροχή κοινών προγραμμάτων, κοκ.
· Κάθε ίδρυμα αναλαμβάνει την ευθύνη για την διασφάλιση της ποιότητάς του. Αξιολογείται εξωτερικά από την Ανεξάρτητη Αρχή και πιστοποιείται για την ποιότητά του. Αν δεν ανταποκρίνεται στα διεθνή επίπεδα ποιότητας, διακόπτεται η χρηματοδότησή του και η εγγραφή φοιτητών σε αυτό.
· Ο Πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής εξακολουθεί να επιλέγεται από τη Βουλή ενώ τα μέλη του Συμβουλίου της θα επιλέγονται στη βάση διαφανών προκηρύξεων και με τη σύμφωνη γνώμη των ΑΕΙ.
· Η εκλογή πρυτάνεων / προέδρων, κοσμητόρων, κλπ προβλέπεται μετά από διαφανή, ανοιχτή προκήρυξη . Έτσι, κριτήριο είναι οι διοικητικές και ακαδημαϊκές δυνατότητες των υποψηφίων και οι στόχοι του κάθε ιδρύματος για το άμεσο και απώτερο μέλλον.
