Οι καταθέσεις στο στόχαστρο της ευρωδιάσωσης. Το τέλος του τραπεζικού συστήματος όπως το γνωρίζαμε.

Γράφει ο Μαυροζαχαράκης Μανόλης

Κοινωνιολόγος - Πολιτικός Επιστήμονας

Μετά από πολλές μέρες αγωνίας με τα τύμπανα του οικονομικού πολέμου να ηχούν παντού, κορυφώθηκε το κυπριακό δράμα με μια συμφωνία η οποία συνοδεύτηκε με κραυγές επιτυχίας από τις Βρυξέλες και το Βερολίνο.

   Ενίοτε ωστόσο μια βαθύτερη ματιά στα τεκταινόμενα ενδέχεται να είναι αποκαλυπτική. Εν προκειμένω λοιπόν το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης μεταξύ Κύπρου και τρόικας σηματοδοτεί κατ’ ουσία την πλήρη παροχή δυνατότητας στην ΕΕ να ελέγξει όλους τους των ευρωπαϊκούς τραπεζικούς λογαριασμούς εντός της ακτίνας επιρροής της.

   Σε όλη την Ευρώπη διαχύθηκε η εντύπωση ότι όποιος πάει τα χρήματα του στην τράπεζα, δεν είναι πλέον απολύτως ασφαλής και ότι με άμεση ισχύ, όλες οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ είναι πλέον υποκείμενες στις διαθέσεις των γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες.

   Μπορεί λοιπόν ο Σόιμπλε να δηλώνει ενθουσιασμένος ότι τελικά πέτυχε αυτό που εξ αρχής ζητούσε. Εντούτοις είναι αμφίβολο κατά πόσο και σε ποιο βάθος ο ίδιος αντιλήφτηκε ότι πλέον μετά την συμφωνία για την Κύπρο η οποία ήταν για άλλη μια φορά αποτέλεσμα πανικού μπροστά στο ενδεχόμενο κατάρρευσης του ευρώ, δρομολογήθηκε το τέλος του παραδοσιακού τραπεζικού συστήματος, όπως ήταν γνωστό μέχρι σήμερα.

   Η τρόικα θα έχει πλέον πλήρη πρόσβαση σε κάθε τραπεζικό λογαριασμό και σε οποιαδήποτε κρίση μπορεί να κάνει σκληρή χρήση του δικαιώματος αυτού. Μόνο φαινομενικά δεν επιβλήθηκε η καταναγκαστική απαλλοτρίωση των λογαριασμών κάτω των 100.000 διότι οι «διασώστες» του ευρώ φοβήθηκαν ένα μαζικό Bank Run σε όλη την Ευρώπη με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Έτσι έκαναν τα πάντα να περιορίσουν την πυρκαγιά στην Κύπρο. Στη πραγματικότητα ωστόσο το κούρεμα των καταθέσεων στην Κύπρο έχει πολύ ευρύτερο και σκληρότερο αποτέλεσμα από αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται.

   Επειδή η «τρόικα» ένας θεσμός που δεν εκλέχτηκε από κανέναν αλλά διορίστηκε μέσα από κλειστές συνεδρίες και επανδρώθηκε με αρεστά στελέχη της Κομισιόν, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, αποφάνθηκε πλέον επίσημα ότι οι τραπεζικές καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ είναι πλέον ελεύθερες στην δια νυκτός πρόσβαση χωρίς προειδοποίηση και χωρίς νομική βεβαιότητα.

   Μια απόφαση αυτού του τύπου σηματοδοτεί ουσιαστικά την διεύρυνση του χώρου αυθαίρετης παρέμβασης και λειτουργίας της τρόικας. Ας μην βιάζονται επομένως να πανηγυρίσουν στην χώρα μας κάποιοι αυτόκλητοι «προοδευτικοί», «σοσιαλιστές» και «αριστεροί» επειδή νομίζουν ότι η Ευρωζώνη βάζει επιτέλους χέρι στους πλούσιους.

   Το όριο των 100.000 ευρώ είναι απολύτως αυθαίρετο

   Μόνο οι άνθρωποι που υποθέτουν ότι ο μισθός και η σύνταξή τους είναι ασφαλείς στο διηνεκές θα πιστέψουν τις γλοιώδης δικαιοκρατικές ανοησίες των Σόιμπλε & ΣΙΑ ότι  όποιος έχει πάνω από 100.000 Ευρώ στην άκρη είναι αυτόματα πλούσιος.

   Είναι ενδεικτικό ότι τα έσοδα από την αποπληρωμή μιας ασφάλειας ζωής, μια  αποζημίωση εργασίας, οι μακροχρόνιες αποταμιεύσεις δεδουλευμένων μισθών από απλούς ανθρώπους ή μια κληρονομιά μπορούν άνετα να υπερβαίνουν το ποσό αυτό.

   Το μάθημα για κάθε πολίτη στη ζώνη του ευρώ είναι μια επανεκτίμηση όλων των υπαρκτών αξιών. Μόνο τα χρήματα που δεν βρίσκονται στην τράπεζα είναι ασφαλή. Η ψυχρή απαλλοτρίωση των καταθέσεων στην Κύπρο προφανώς θα βλάψει κυρίως την πραγματική οικονομία και σίγουρα θα προκαλέσει τον κρύο ιδρώτα κάθε επιχειρηματία στο νησί.

   Το μάρμαρο δεν θα πληρωθεί στην ουσία μόνο από τους δαιμονοποιημένους ολιγάρχες. Αυτοί διαθέτουν πολύπλοκα εταιρικά δίκτυα μέσα από τα οποία είναι σε θέση μεταθέτουν κατά το δοκούν τα περιουσιακά τους στοιχεία από την μία φορολογική όαση στην άλλη.

   Σίγουρα θα πονέσουν πολλοί  εύποροι ξένοι, κυρίως πλούσιοι Ρώσοι και Ουκρανοί, οι οποίοι έχουν σταθμεύσει τα χρήματά τους στον φορολογικό παράδεισο της Κύπρου. Πολύ περισσότερο ωστόσο θα πονέσουν άλλοι.

   Περίπου 100 εκατ. ευρώ θα χάσει την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου από τη συμφωνία των Βρυξελλών. Εντούτοις είναι σε θέση να το αντέξει, επειδή η Εκκλησία είναι, μεταξύ άλλων, ο μεγαλύτερος γαιοκτήμονας του νησιού.

   Μεταξύ αυτών που πλήττονται ανήκουν όμως και πολλοί κύπριοι επιχειρηματίες μεσαίου βεληνεκούς όπως επίσης τα κυπριακά συνταξιοδοτικά ταμεία οι ιδιοκτήτες των οποίων αγωνιούν τώρα για τις συντάξεις τους. Για έναν επιχειρηματία μεσαίου μεγέθους ο τραπεζικός του λογαριασμός είναι συνήθως ο τόπος όπου διαχειρίζεται τις ανάγκες ρευστότητας του. Οι επιδράσεις του κουρέματος επομένως θα κτυπήσουν κυρίως τις κυπριακές εταιρείες που στερούνται μεγάλων οικονομικών πόρων.

   Ειδικότερα μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι συνήθως εξοπλισμένες με ασθενέστερη ρευστότητα και έχουν μεγάλα προβλήματα δανεισμού θα επηρεαστούν σκληρά. Αυτό το σημείο δεν έγινε αντιληπτό από κανέναν. Οι γραφειοκράτες των Βρυξελών που δεν έχουν εργαστεί ποτέ στην οικονομία, δεν έχουν ιδέα για τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης.

   Μια εταιρία για παράδειγμα με 40 υπαλλήλους έχει μηνιαίο κόστος μισθών και κοινωνικών εισφορών που υπερβαίνει τα € 100.000. Η ρευστότητα αυτών των επιχειρήσεων από την οποία καταβάλλονται μισθοί. κοινωνικές εισφορές και άλλες υποχρεώσεις θα πληγεί ανεπανόρθωτα. Ένα κούρεμα 40 %ό μπορεί να σημάνει το τέλος για μια μικρομεσαίας επιχείρησης διότι οι επιχειρήσεις αυτού του βεληνεκούς , σε αντίθεση με τα κράτη και άλλους επίσημους φορείς και οργανισμούς δεν μπορούν να κερδοσκοπούν ή να παίζουν με τη ρευστότητά τους. Ένας μικρός επιχειρηματίας που το κάνει αυτό διαπράττει αδίκημα.

   Την ίδια στιγμή, οι περισσότερες μικρές εταιρείες δεν λαμβάνουν για τα χρήματα που έχουν στην τράπεζα μεγάλους τόκους αφού είναι κεφάλαια κίνησης ενώ παράλληλα δεν έχουν πρόσβαση σε δάνεια. Αν, λοιπόν, οι εταιρείες αυτές χάσουν το 40 % της τρέχουσας ρευστότητας τους οδηγούνται σε κίνδυνο πτώχευσης διότι σε αντίθεση με τις μεγάλες διεθνής εταιρείες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν από αλλού τα κεφάλαια αυτά.

   Γι εταιρείες κολοσσούς αυτό δεν είναι πρόβλημα, αφού παρκάρουν τα χρήματα τους  σε υπεράκτιους φορολογικούς παραδείσους και διαθέτουν λεγεώνες συνεργατών που μπορούν να κινήσουν τα χρήματα αυτά από το ένα μέρος στο άλλο. Μια μικρομεσαία βιοτεχνία, μια μικρή τουριστική επιχείρηση η μια μεσαία επιχείρηση δεν έχει τέτοια δυνατότητα. Κατά συνέπεια όλες οι μεσαίες επιχειρήσεις θα εξετάσουν στο μέλλον, πώς μπορούν να γίνουν ανεξάρτητες από τις τράπεζες αφού η εμπιστοσύνη προς τον οικείο πιστωτικό οίκο χάνεται.

   Από τώρα και στο εξής όλες τις τράπεζες της ζώνης του ευρώ, αποτελούν οικείες τράπεζες για τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών. Αυτοί θα διαχειρίζονται τα χρήματα. Για τις συνέπειες στην οικονομία άνθρωποι όπως η Λαγκάρντ, ο Βαν Ρομπάι ο Μπαρόζο, ο Σόιμπλε ή ο Νντράγκι δεν έχουν την παραμικρή ιδέα διότι δεν μπορούν να διακρίνουν μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και της ρευστότητας, επειδή δεν παράγουν οι ίδιοι χρήματα αλλά χρησιμοποιούν ταχυδακτυλουργικά τα χρήματα των άλλων, δηλαδή των φορολογούμενων.

   Από τώρα και στο εξής, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι η Τροίκα που ούτως η άλλως δεν φημίζεται για την δημοκρατική λειτουργία της, θα θεωρήσει τα χρήματα σε οποιαδήποτε τράπεζα στη ζώνη του ευρώ υποκείμενα στον δικό της τομέα διαχείρισης, δηλαδή οιονεί ιδιοκτησία της. Η απόφαση των Βρυξελών μπορεί να είναι πολιτικά κατανοητή με την έννοια ότι επιχειρεί να βάλει τέλος σε ένα οικονομικό μοντέλο υψηλού ρίσκου με την έννοια ότι κυπριακός χρηματοπιστωτικός κλάδος υπερβαίνει την συνολική οικονομική απόδοση της Κύπρου κατά 7,2 φορές (στη Γερμανία 3,1 φορές). Αυτό σημαίνει ότι εάν μία ή περισσότερες τράπεζες, περιέλθουν σε δυσκολία όπως και συνέβη το κυπριακό κράτος με ένα Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της τάξεως των 17 δισ. ευρώ, δεν έχει καμία πιθανότητα να σώσει το τεράστιο τραπεζικό σύστημα. Κύπρος εξαρτάται από τα κεφάλαια των τραπεζών.

   Περίπου € 68 δισεκατομμύρια είναι οι τραπεζικές καταθέσεις της Κύπρου, εκ των οποίων περισσότερο από 20 % από τη Ρωσία, την Ουκρανία και άλλες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Τα ακριβή ποσά και σε ποιόν ανήκουν παραμένει ωστόσο ένα ακριβοφυλαγμένο μυστικό γιατί ισχύει το τραπεζικό απόρρητο. Ασαφές παραμένει επίσης πόσες από τις καταθέσεις είναι μαύρο χρήμα. Σίγουρο είναι πάντως ότι πολλές ξένες εταιρείες ίδρυσαν έδρες εταιρειών και γραφεία σε Λευκωσία και την Λεμεσό, λόγω της εξαιρετικά χαμηλής φορολόγησης των επιχειρήσεων. Ο εταιρικός φόρος στην Κύπρο ανέρχεται σήμερα στο 10 % και είναι ο χαμηλότερος εντός της ΕΕ. Οι αποφάσεις των Βρυξελλών προβλέπουν ότι ο φόρος αυτός θα αυξηθεί στο 12,5 %. Μετά το κούρεμα είναι προφανές ότι το επενδυτικό κλίμα στον κυπριακό χρηματοπιστωτικό κλάδο θα χαλάσει σε μόνιμη βάση.

   Συνεπώς διακυβεύονται χιλιάδες θέσεις εργασίας. Η αξία της Λαϊκής Τράπεζας η οποία τώρα εκκαθαρίζεται έπεσε από 8,1 δισ. ευρώ το 2007 στα  170 εκατομμύρια. Η Λαϊκή απασχολεί περίπου 2.300 ανθρώπους. Στην επίσης προβληματική Τράπεζα Κύπρου βρίσκονται 3200 θέσεις εργασίας σε κίνδυνο. Οι αποφάσεις των «ευρωσωτήρων» επομένως προάγουν κατά μια έννοια την νομική αναρχία και την κοινωνικοοικονομική ανασφάλεια στην Ευρώπη. Είναι ενδεικτικό ότι η όλη συμφωνία συγκροτήθηκε ως μια αναδιάρθρωση των τραπεζών παρακάμπτοντας με τον τρόπο αυτό το τελευταίο δημοκρατικό εμπόδιο, δηλαδή το κοινοβούλιο στη Λευκωσία το οποίο δεν έχει αρμοδιότητες σε περιπτώσεις αναδιαρθρώσεις τραπεζών.

   Η τρόικα παίρνει τα χρήματα απευθείας από τους πελάτες στην τράπεζα και όχι από τους επενδυτές οι οποίοι μαζί με τις επενδύσεις τους έχουν κάνει μια εκτίμηση κινδύνου και έχουν ασφαλιστεί. Οι αθώοι που άνοιξαν λογαριασμό σε κάποια κυπριακή τράπεζα θα ματώσουν επειδή η ΕΚΤ εξακολούθησε να χορηγεί "δάνεια έκτακτης ανάγκης" σε τράπεζες που από καιρό είχαν χρεοκοπήσει.

   Στο μέλλον κάθε πελάτης τράπεζας πρέπει πρώτα να μελετήσει τον ισολογισμό της, πριν καταθέσει τα χρήματά του. Είναι προφανές ότι ακόμα και αν ο πελάτης αυτός διαθέτει υψηλές εξειδικευμένες γνώσεις δεν προστατεύονται οι καταθέσεις του. Διότι οι κυριότεροι κίνδυνοι των τραπεζών κρύβονται στα παράγωγα τους που δεν εμφανίζονται σε κανένα ισολογισμό.

   Δεν είναι συνεπώς λίγοι αυτοί που θεωρούν πως η νύχτα των Βρυξελλών, έφερε την  ζώνη του ευρώ ποιο κοντά σε ένα υπερκράτος σοβιετικού τύπου. Οι «διασώστες του ευρώ» συμπεριφέρονται σαν να μην έχουν κανέναν σεβασμό για την ιδιοκτησία των άλλων. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Σόιμπλε δήλωσε άλλωστε ότι ακόμα και οι  γερμανικές αποταμιεύσεις είναι ασφαλείς μόνο όσον καιρό καμία χώρα του ευρώ δεν έχει χρεοκοπήσει.

   Με τη μαζική απαλλοτρίωση στην Κύπρο, το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα ενδέχεται να υποβαθμιστεί ακόμα περισσότερο και να εξελιχτεί σε ζόμπι.